Subakut tiroidit nedir?

Boyunda ağrı, yüksek ateş, halsizlik varsa: “Subakut tiroidit” akla gelmeli

Subakut tiroidit granülomatöz tiroidit veya De Quervain tiroiditi olarak da isimlendirilen bir tiroid hastalığıdır.

İnsanlar "boyun" ve "boğaz" ağrısı ifadelerini sıklıkla birbirine karıştırılırlar. Subakut tiroiditte boyun bölgesinde ağrı, hassasiyet vardır ve bir çok kez üst solunum yolu enfeksiyonu sanılarak izlenirler, gereksiz antibiyotik kullanırlar ve tedaviye yanıt alınamaz.

Oysa ağrı boğazda (iç kısımda) değil, daha çok boynun ön bölgesindedir. Çeneye, kulağa doğru yayılır. Ek olarak ateş yükselir, halsizlik-tükenmişlik vardır, tiroid hormon fazlalığına ilişkin belirtiler oluşur. 

Subakut tiroidit mevsimsel özellik gösterir, bazen aynı dönemde çok sayıda vaka görülür. Ama bulaşıcı bir hastalık değildir.

Sebep nedir? Kimde görülür?

Genç-orta yaş erişkinlerde, özellikle kadınlarda daha sıktır. Yaşlılıkta risk azalır.

Hastaların önemli bir kısmı yakın geçmişte bir üst solunum yolu enfeksiyonu geçirdiğini ifade eder. Hastalığın gelişme şekli bu enfeksiyon etkeninin tiroid bezini direkt etkilemesinden ziyade vücudun mikroba verdiği reaksiyondur. Örneğin; Covid-19 sürecinde subakut tiroidit olgularının sayısı artmıştır.

Tanı nasıl konulur?

Esas olan öncelikle hekimin şüphelenmesidir. Hastanın verdiği bilgi çok değerlidir.

İlk dönemde kanda tiroid hormon seviyeleri, sedimantasyon ve CRP çok artmıştır.

Diğer bazı tiroid hastalıklarından ayırımını yapabilmek için ultrasonografi ve tiroid sintigrafisinden de faydalanılır.

Nasıl bir seyir izler?

Tiroidin enflamasyon olarak adlandırılan, mikrobik olmayan bir iltihaplanma durumudur.

Depolanmış durumdaki hormonun, tiroid hücrelerinin hasara uğramasıyla kana karıştığı hormon fazlalığı (tirotoksikoz) dönemi ile başlar. Bu durumda terleme, çarpıntı, kilo kaybı, huzursuzluk, ishal gibi belirtiler olur. Diğer tirotoksikoz tablolarından farklı olarak ateş, kas-eklem ağrıları, halsizlik ön plandadır. Enflamasyon azalıp hormon fazlalığı düzeldiğinde kısa bir süre için normal hormon seviyesine ulaşılır, ardından hipotiroidi dönemi gelir. Bu dönemde ciltte kuruma, ödem, kabızlık, saç dökülmesi gibi belirti ve bulgular vardır. Hipotiroidi gelişmesinin sebebi yapısı bozulan tiroid bezinin bu süreçte hormon üretimini durdurmuş olmasıdır. Zamanla doku kendisini toparlar ve tiroid fonksiyonları düzelir. Her bir dönem 1-3 ay kadar sürer. Ancak, özellikle tiroid antikoru pozitif olan, yani Hashimoto hastalığına meyilli kişilerde hipotiroidi kalıcı olabilir. Yaklaşık % hastadan 5 veya 10'unda hipotiroidinin kalıcı olduğu bildirilmektedir.

Subakut tiroidit alevlenmelerle gidebilen bir hastalıktır. Bazen tiroidin bir tarafında başlayan enflamasyon iyileşirken diğer tarafta başlayabilir. Hasta bu seyri hisseder. Örneğin; önce sağ tarafta olan ağrının düzelmekteyken sol tarafa geçtiğini bildirir.

Nasıl takip ve tedavi edilir?

Kişinin tiroid bölgesine bastırarak sık sık kontrol etmesi dokuyu ezmesine ve sürecin uzamasına sebep olabilir. Verilen ilaçlar hastalık sürecini etkilemekten ziyade kişinin yakınmalarını gidermeye yöneliktir, kalıcı hipotiroidiyi önleme ya da hastalığın süresi üzerine belirgin etkisi yoktur. Birkaç hafta ara ile kan tetkikleri ve muayene yapılarak takip yapılır. Hastalık sürecinde istirahat edilmesi önemlidir.

Başlangıç döneminde; Ağrı kesici-ateş düşürücü ile verilir, bu tedaviye cevap alınamazsa -zorunlu durumlarda- kortizon kullanılır. Ayrıca kalp ritmini yavaşlatmak, tirotoksikoz belirtilerini baskılamak için beta blokerler verilebilir. Tiroid hormon fazlalığı için kullanılan, tionamid grubu ilaçlar uygun değildir.

Kortizon tedavisine ihtiyaç olduysa tedavinin erken kesilmesi hastalığın nüks etmesiyle sonuçlanabilir. Bu nedenle tedavi süresi kısa tutulmamalıdır.

Hipotiroidi döneminde; genellikle ilaçsız beklenir. Belirtileri çok fazla olan, hipotiroidiyi tolere edemeyen hastalarda kısa süreli tiroid hormon desteği verilebilir.

Nadiren hastalık süreci çok uzar veya defalarca tekrarlar. Böyle bir durumda mecbur kalınırsa ameliyatla tiroid bezi çıkarılır.