İnsülin ne için kullanılır? Bağımlılık yapar mı?

İnsülin pankreasın beta hücreleri tarafından salgılanan bir hormondur. Ana etkisini gıdalarla alınan karbonhidratların enerjiye dönüştürülmesini sağlayarak gösterir. Ancak insülinin tek görevi bu değildir, vücutta bir çok metabolik faaliyet üzerine etkisi vardır. 

İnsülinin ilaç olarak dışarıdan verilmesinin 2 amacı vardır;

1. Eksik olanı yerine koymak

2. Destek tedavisi

Eksik insülini yerine koymak; 

Bazı kişilerde pankreas yeterince insülin salgılayamaz. Bu eksiğin yerine konulması gerekir.

İnsülin salınım eksikliğinin en tipik sebebi beta hücrelerinin vücut tarafından yabancı bir doku olarak görülüp saldırıya uğramasıdır. Otoimmünite denilen bu problem sonucunda tip 1 diyabet olarak sınıflanan diyabet tipi ortaya çıkar. Genellikle çocukluk ve ergenlik çağında başlayan bu durumun günümüz koşullarında tek tedavisi insülindir. 

İnsülin eksikliğinin önemli bir başka sebebi pankreas dokusunun pankreatit, ameliyat gibi bir sebeple kısmen eksilmesi veya tamamen kaybedilmesidir. Örneğin pankreas tümörü gibi bir nedenle hasta ameliyat edilmiş olabilir. Bu durumda da yaşam boyu insülin tedavisi gerekir. 

İnsülin desteği;

Bazen vücut  insülin üretmesine rağmen kan şekeri kontrol altına alınamaz. Yani diyabeti olmayan bir kişiye yetecek derecede insülin üretilmektedir ama kişinin vücuduna bu insülin yetmemekte, insülin dışı tedavilerle şeker kontrol altına alınamamaktadır. Günümüzde bu sebeple insüline geçme ihtiyacı nispeten azalmıştır, çünkü elimizde insülin dışı tedavi olarak daha fazla seçenek bulunmaktatır. Ancak buradan insülin kullanan kişi sayısının azaldığı sonucu çıkarılmamalıdır. Çünkü tip 2 diyabet olarak adlandırılan, genellikle erişkin çağda başlayan, obezite ve hareketsizlikle ilişkili olan bu durum tüm dünyada giderek yaygınlaşan bir sağlık sorunudur. Yani çok daha büyük bir kitleyi etkilemektedir.  

Gebelik sürecinde diyabet tedavisi insülinle sürdürülmelidir. Bazı haplarla yeterince kan şekeri kontrolü sağlanabildiğini bilmekle birlikte ülkemizdeki endokrinoloji uzmanlarının ortak görüşü insülinin bebek açısından daha güvenli bir seçenek olması nedeni ile tercih edilmesi gerektiği doğrultusundadır. 

İnsülin desteğinin verilmesi gereken başka bir durum diğer ilaçlarla şekeri kontrol altına almaya çalışmanın riskli olmasıdır. Diyaliz ihtiyacı olan böbrek hastası, ağır karaciğer yetersizliği, ağır enfeksiyon gibi ciddi sağlık sorunlarında insülin hem daha iyi kontrol sağlar hem de kişinin kullanması gereken diğer ilaçlarla etkileşime girmediği için eşlik eden hastalıklarla ilişkili yeni risklere sebep olmaz. 

İnsülin tedavisi kesilebilir mi?

Problem insülin eksikliği ise insülin kesilmemelidir. İnsülin rezervi düşük, yani pankreas insülin üretim kapasitesi alt sınırlarda olan kişilerde de insülinle devam etmek genellikle tercih edilir. Çünkü mevcut rezervin harcanmaması, korunması uzun vadede çok kıymetlidir.

İnsülin desteği gerektiren durumlarda ana problem düzeldiyse insülin kesilebilir. Örneğin ağır bir enfeksiyon esnasında insülin başlandıysa, zaman içinde hastanın durumu değerlendirilir ve uygunsa insülin dışı tedavilerle devam edilir. 

İlaçlara yeterince yanıt alınamadığı için insüline geçilen kişilerin önemli bir kısmı obezitesi olan, hareketsiz kişilerdir. Yüksek şekerin getirdiği halsizlik, genel durum bozukluğu gibi sorunlar insülinle bertaraf edildiğinde kişi fazla kilolarından kurtulmak için gereğini yapmalıdır. Böyle durumlarda yakın takiple insülin dozu azaltılıp tamamen haplarla devam edilebilir, hatta tamamen ilaç kesme dikkate alınabilir.

İnsülin bağımlılık yapar mı?

Yukarıdaki metni dikkatle okuduysanız cevabın “hayır” olduğunu tahmin etmiş olmalısınız. Bağımlılık “bir kez başlananınca bırakılması mümkün olmayan” bir ilaç için kullanılacak bir ifadedir. 

Birçok kişi bağımlılık yaptığı iddiası ile insülin ihtiyacı olduğu halde kullanmak istemez, oyalanır, tedaviyi geciktirir. Ancak yüksek şeker hem dokulara zarar veren hem de yaşam kalitesini bozan bir durumdur. “Bir kez başlarsam bırakamam” diyen bir çok diyabetli ikna olup insüline başladıktan bir kaç hafta sonra şu ifade ile gelir; “Hafifledim”.