Gebelik Diyabetinin Kontrolü İçin Altın Kurallar

Gebelik diyabeti tıpta gestasyonel diyabet olarak adlandırılır. Gebelik öncesinde olmayan, hamileliğin genellikle 3. trimesterinde (24-28. hafta civarında) tanısı konulan bir durumdur. Gestasyonel diyabetin fark edilmesi ve kontrolü, anne ve bebeğin sağlığını korumak için önemli bir konudur. Genellikle gebelikten sonra düzelir ama az sayıda kadında gebelik sonrasında da kalıcı olur. Gebelikten sonra kalıcı olmasa bile, gestasyonel diyabeti olan kadınlar ileride tip 2 diyabet gelişmesi bakımından risklidirler, bu açıdan takip edilmelidirler. 

İşte gebelikte diyabet kontrolü için altın kurallar:

1. Kilo Kontrolü

Kilo kontrolü, gebelikte diyabet yönetiminin temel taşlarından biridir. Gebelik öncesindeki obezite ve/veya gebelik esnasında fazla kilo almak diyabet riskini artırır. Ancak, gebelikte kilo kaybetme amaçlı diyet yapmak ve kasıtlı olarak zayıflamak da uygun değildir. Gebelikte diyabet gelişen bir kişide sağlıklı bir kilo aralığında kalmak, kan şekerinin dengede tutulmasına çok yardımcı olur. 

2. Dikkatli Beslenme 

Beslenme, gebelikte diyabet yönetiminde büyük rol oynar. Çünkü kilo kontrolü kadar yenilen gıdaların içeriği de önemlidir. Karbonhidrat, protein ve yağ alımının dengeli olduğu sağlıklı bir diyet, kan şekeri seviyelerinin kontrol altında tutulmasına yardımcı olur. Akdeniz diyeti gibi beslenme planları, taze sebze ve meyveler, tam tahıllar, sağlıklı yağlar ve yağsız protein kaynakları açısından zengindir. Bu tür bir diyet, diyabetin yönetiminde etkili bir stratejidir. 

3. İlaç tedavisi

Beslenme ve egzersize dikkat etmesine rağmen hedef kan şekeri değerlerine ulaşılamayan kadınlarda insülin tedavisi yapılır. İlaç tedavisinin metformin gibi diyabet hapları ile yapılmasına ilişkin olumlu kanıtlar giderek artsa da, anne kanındaki ilaç bebeğe önemli miktarda geçtiği için, konu hala tartışmalıdır.  Ülkemizdeki endokrinoloji ve diyabet derneklerinin önerisi tedavinin insülinle sürdürülmesidir. 

4. Şeker Takibi

Kan şekeri takibi, gebelikte diyabet yönetiminin vazgeçilmez bir parçasıdır. Düzenli olarak kan şekeri seviyelerini kontrol etmek, diyabetin etkili bir şekilde yönetilmesini sağlar. Parmak ucu ölçüm cihazı (glukometre) veya sürekli glukoz ölçüm sistemi kullanarak kan şekeri izlenmelidir. Bu sayede, kan şekeri düzeylerindeki değişiklikler hızlı bir şekilde fark edilerek gerekli önlemler alınabilir.

Gestasyonel diyabetli bir kadında kan şekeri hedefi; öğünden önce (açlık) 95 mg/dl’den daha düşük, öğüne başladıktan 1 saat sonra (tokluk) 140 mg/dl’den daha düşük değerlerdir.  Eğer insülin başlandıysa açlık 70-95 mg/dl, tokluk 110-140 mg/dl arasında tutulmaya çalışılır.  

Tanıdan sonraki ilk haftalarda şeker seviyeleri normal çıksa da takip bırakılmamalıdır. Çünkü gebelik haftası ilerledikçe gestasyonel diyabet belirginleşir. 

5. Tansiyon Kontrolü

Tansiyon (kan basıncı) kontrolü, gebelikte diyabet yönetiminde önemli bir diğer faktördür. Gebelik diyabeti olan kadınlarda, hipertansiyon ve preeklampsi riski artar. Kan basıncının düzenli olarak izlenmesi ve gereğinde müdahale edilmesine ihtiyaç vardır.

Tuz tüketimi, tansiyon kontrolünde büyük önem taşır. Gestasyonel diyabeti olan kadınlar, tuz tüketimini sınırlamalıdır. Aşırı tuz tüketimi, kan basıncını artırarak hipertansiyon riskini yükseltir. Sağlıklı bir diyet, tuz alımını minimumda tutarak kan basıncının dengede kalmasına yardımcı olur.