Endokrinoloji Nedir? Endokrinolog Ne Yapar?

Endokrinoloji, hormonlar ve metabolizma ile ilgili bir tıp dalıdır. Asıl adı "Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları" olan bu alan, hormonların üretilip salgılandığı endokrin organların yanı sıra metabolizma ile ilişkili hastalıklarla ilgilidir.

Hormonlar vücudun kimyasal düzenleyicileridir. Uygun seviyelerde salgılanmaları, vücudun dengeli bir şekilde çalışmasını sağlar. Vücutta hemen hemen tüm dokularda endokrin sistemle ilgili hücreler bulunmakla birlikte hormon üreten ana organlar hipofiz, tiroid, paratiroid bezleri, böbrek üstü bezleri, pankreasın hormon salgılayan hücreleri, kadınlarda overler (yumurtalıklar), erkeklerde testislerdir. Tüm bu organlarda az ya da aşırı miktarda hormon üretimi, tümör gibi birçok sorun olabilir. Endokrinologlar, bu hastalıkları teşhis ederek, hastalarına uygun tedavi planları sunar ve böylece yaşamsal öneme sahip bazı sağlık sorunlarının düzelmesini sağlar, kişinin yaşam kalitesini artırırlar.

Metabolizma, vücudun yapım ve yıkım süreçleri sayesinde organların çalışmasını, hücrelerin yenilenmesini ve besinlerden enerji sağlanmasını ifade eder. Metabolik süreçlerin düzgün çalışması, yaşamın devamlılığı için gereklidir. Endokrinologlar, başta diyabet, obezite, kalsiyum ve kemik metabolizması hastalıkları (örneğin osteoporoz), yağ metabolizması hastalıkları gibi metabolizma ile ilgili sağlık sorunlarını da tedavi ederler. 

Endokrinoloji ile ilgili sağlık sorunlarının tanı ve takibi için laboratuvar ve görüntüleme (ultrasonografi, MR, tomografi, kemik dansitesi vb) imkanlarının iyi olması önemlidir. Ayrıca hekimliğin her alanında olduğu gibi endokrinoloji ile ilgili sorunlarda da zaman zaman alanında uzmanlaşmış hekimlerle (örneğin; kardiyoloji, göz hastalıkları, kadın doğum, üroloji, endokrin cerrahisi) konsültasyon yapmak ya da hastayı birlikte izlemek gerekir. 

Endokrinoloji ve metabolizma ile ilgili hastalıklar çoğunlukla kronik hastalıklardır. Hastalığın kronik olması, kontrol altına alınabileceği fakat tamamen yok edilemeyeceği anlamına gelir. Bu nedenle; doğru tanı konulması ve ardından uygun aralıklarla sürekli izlem, gerektiğinde tedavi planlarında değişiklikler yapılması gereklidir. Kronik hastalıkların iyi yönetimi, hastaların yaşam kalitesini korumak ve komplikasyonları önlemek açısından büyük önem taşır.

Nasıl Endokrinolog Olunur?

Ülkemizde endokrinoloji uzmanı olabilmek için, tıp fakültesinden sonra erişkinler için  iç hastalıkları (dahiliye), çocuklar için ise çocuk hastalıkları (pediyatri) ihtisasını tamamlamak ve ardından 3 yıl süren bir yan dal eğitimi almak gerekmektedir. Eğitim süreci boyunca, endokrinoloji uzmanlığı adayları, polikliniklerde ve yatırılarak izlenen hastalar vasıtası ile hocalarının liderliğinde klinik deneyim kazanırlar. Buna ek olarak, kurum içi ve dışında seminer, kurs, kongre gibi çeşitli eğitim aktivitelerine katılırlar. Sürecin sonunda bir jüri tarafından yapılan sınav sonrasında “Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanlığı” ünvanı kazanılır.