Aralıklı Oruç Nedir?Diyabetliler Aralıklı Oruç Yapabilir mi?

Aralıklı oruç (intermittent fasting), son yıllarda popüler hale gelen ve geleneksel beslenme

alışkanlıklarını sorgulatan bir yöntemdir. Diyet kavramından farklı olarak aralıklı oruç,

yediğiniz besinlerin türünden çok, yeme zamanlarınızı kontrol etmeyi hedefler.

Son yıllarda yapılan bilimsel çalışmalar, aralıklı orucun metabolizma sağlığı üzerinde anlamlı

etkileri olabileceğini ortaya koymaktadır. İnsülin seviyelerini düzenleme, otofaji sürecini

(hücrelerin kendi kendini temizleme mekanizması) hızlandırma ve kilo kaybını destekleme

gibi faydaları bilimsel literatürde geniş bir şekilde tartışılmaktadır. Özellikle 2016 yılında

Japon bilim insanı Yoshinori Ohsumi'nin otofaji mekanizması üzerine yaptığı çalışmayla Nobel

Tıp Ödülü kazanması, aralıklı oruç konusuna olan ilgiyi daha da artırmıştır.

Aralıklı oruç uygulamaları, 16/8 yöntemi, 5:2 diyeti gibi farklı protokollerle çeşitlilik

göstermektedir. Bu modellere yakından bakacak olursak, en yaygın aralıklı oruç uygulamaları

şu şekilde sınıflandırılabilir:

• 16/8 Yöntemi: 16 saat geceyi de kapsayan açlık ve 8 saat yemek yeme dönemi içerir.

Araştırmalar, bu yöntemin insülin duyarlılığını artırdığını bir başka ifade ile insülin

direncini azalttığını ve kilo kaybına yardımcı olduğunu göstermektedir. 

• 18/6 veya 20/4 Yöntemleri: Daha uzun süreli açlık periyotlarıyla hücresel otofaji ve

metabolik faydaların daha da arttığı belirtilmiştir. 

• 5:2 Diyeti: Haftanın 5 günü normal beslenme, 2 günü ise kalori alımını 500-600

kaloriyle sınırlandırma prensibine dayanır.

Aralıklı oruç yöntemlerinin büyük bir kısmı, kilo kaybı, insülin duyarlılığı, inflamasyonun

azalması ve otofaji gibi faydaları desteklediğini göstermektedir.

Peki diyabetli bireyler için aralıklı oruç uygulanabilir mi?

Bu soruyu prediyabeti (diyabet öncesi dönem) olan, tip 2 diyabetli ve tip 1 diyabetli bireyler

olarak üç kısımda cevaplamak doğru olacaktır.

Prediyabetli bireyler aralıklı oruç yapabilir mi?

Prediyabet, tip 2 diyabetin ön aşamasıdır ve çoğu durumda tip 2 diyabetle

sonuçlanmaktadır. Aralıklı oruç, prediyabette vücut ağırlığı artışını ve dolayısıyla tip 2

diyabete ilerleyebilecek olası patofizyolojinin engellenmesi için uygulanabilir. Ayrıca, açlık

insülin seviyelerini düşürdüğü , prediyabet ve obezitesi olan kişilerde insülin duyarlılığını

arttırdığı, glukoz toleransını iyileştirdiği ve serum glukoz ataklarını azalttığı gösterilmiştir.

Aralıklı orucun prediyabet üzerindeki olumlu etkilerini görmek isteyen bireyler için, kişiye

özel beslenme planları ile birlikte uygulanması önerilir. Bu sayede hem kan şekeri

dalgalanmalarının önüne geçilir hem de uzun vadeli sağlık hedeflerine ulaşmak mümkün

olur.

Tip 2 diyabetli bireyler aralıklı oruç yapabilir mi?

Tip 2 diyabet olgularında beslenme tedavinin temelini oluşturur. Ancak bir çok hastada ek

olarak ilaç ve insülin tedavisine ihtiyaç duyulur. Araştırmalara göre aralıklı oruç tip 2

diyabette prediyabetli bireylere benzer pozitif etkiler sağlarken, hipoglisemi sıklığını

arttırmıştır. Hipoglisemiyi engellemek için aralıklı oruç uygulamadan önce doktorunuza

danışmalı ve onayını almalı, tedavinin gözden geçirilmesini sağlamalısınız. Bazı kişilerde

tedavi düzenlemesine rağmen hipoglisemi sıklığında artış olabileceği unutulmamalı, kan

şekeri sıkı şekilde takip edilmelidir.

Özellikle insülin veya şeker düşürücü ilaçlar kullanan bireylerde, uzun süreli açlık periyotları

sırasında ani kan şekeri düşmeleri gözlenebilir. Bu durum; halsizlik, terleme, baş dönmesi

hatta bilinç kaybı gibi ciddi belirtilerle kendini gösterebilir. Bu nedenle, aralıklı oruç

uygulamadan önce mutlaka bir hekim (tercihen endokrinoloji uzmanı) ile görüşülmeli,

mevcut tedavi planı detaylı bir şekilde değerlendirilmelidir.

Tip 1 diyabetli bireyler aralıklı oruç yapabilir mi?

Tip 1 diyabette çalışmalar daha kısıtlı olmakla birlikte aralıklı oruç uygulamalarında

hipoglisemi riskine ketoasidoz riski de eklenmektedir. Tip 1 diyabette aralıklı oruç bir

beslenme tedavisi önerisi olmamalıdır. Ancak kişinin yaşam tarzı, beslenme alışkanlıkları

doğrultusunda böyle bir talebi varsa diyabet ekibinin çok yakın izlemi ve diyabet

teknolojilerinin de desteği ile hatta mümkünse kapalı döngü insülin pompası kullanımı ile

birlikte denenebilir.

Unutulmamalıdır ki Tip 1 diyabette amaç sadece glukoz seviyesini düşürmek değil, bunu

güvenli ve sürdürülebilir şekilde yapmaktır. Bu nedenle aralıklı oruç gibi yöntemler, hekimin

onayı ve yakın takibi olmadan kesinlikle uygulanmamalıdır.

Konuk yazar: Dyt. İrem Gündoğan